سومین نشست تخصصی سلامت روان در بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز، با حضور متخصصان و صاحب‌نظران حوزه سلامت روان برگزار شد و چالش‌های موجود در این حوزه در صنعت نفت مورد بحث و بررسی قرار گرفت.
به گزارش روابط عمومی بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز، در روز دوشنبه ۲۸ آبان‌ماه سومین نشست تخصصی سلامت روان بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز با همکاری سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره با عنوان "سلامت روان در محیط کار" و با شعار " اولویت امروز؛ سلامت روان در محیط کار" به همت واحدهای سلامت روان و آموزش و پژوهش بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز و با حضور اساتید ، متخصصان و صاحب‌نظران این حوزه در تالار اجتماعات بیمارستان بزرگ نفت اهواز برگزار شد.
این نشست تخصصی مدیران و کارکنان بهداشت و درمان صنعت نفت از مناطق مختلف ، برخی از مدیران و کارکنان حوزه منابع انسانی و بهبود روابط کار شرکت‌های تابعه وزارت نفت در جنوب ، تنی چند از اعضاء هیئت علمی دانشگاه‌های شهید چمران و آزاد اسلامی و تعدادی از دانشجویان این دانشگاه‌ها و همچنین برخی از کارکنان واحدهای منابع انسانی ، سلامت روان و مددکاری اجتماعی ادارات دولتی شهر اهواز حضور داشتند.
در این نشست تخصصی ابتدا دکتر بهرام دهقان رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز ضمن عرض خیر مقدم به حاضر و مدعوین، درخصوص "ضرورت توجه متولیان به سلامت روان در محیط کار" پرداخت.
*سلامت روان و جسم دو جزء جدانشدنی*
وی سلامت روان و جسم را مرتبط و دو جز جدا نشدنی از هم دانست و نقش سازمان بهداشت و درمان در صنعت نفت را در زمینه ارتقاء سلامت روان و جسم در وزارت نفت بسیار مهم برشمرد.
دکتر دهقان با بیان اینکه محیط کار در صنعت نفت با دیگر صنایع و وزارتخانه‌ها متفاوت است، افزود: شرایط و وضعیت آب و هوایی و اقلیمی در مناطق عملیاتی جنوب و جنوب غرب کشورمی‌تواند در سلامت جسمی و روانی همکاران شاغل در صنعت نفت موثر باشد.
دکتر دهقان وجود پیوست روانشناختی در دستورالعمل‌های حوزه منابع انسانی را ضروری دانست و گفت: در این حوزه باید به شرایط مختلف کاری افراد، نوع قراردادها و شیوه‌های ارزشیابی کارکنان توجه شود چرا که بخشی از آن به سلامت روان مرتبط است.
رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز ادامه داد: کارکنان شاغل و بازنشستگان و خانواده‌های محترم ایشان تحت پوشش سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت هستند و لذا غربالگری جهت شناسایی زود هنگام اختلالات روانپزشکی و درمان موثر آن‌ها یک امر ضروری است.
وی در پایان بر استفاده از پژوهش‌های داخلی برای کسب نتایج مثبت در حوزه سلامت روان تاکید کرد.
در ادامه دکتر سعید گران‌پی رئیس شورای تخصصی سلامت روان صنعت نفت و رئیس بهداشت و درمان صنعت نفت استان بوشهر در سخنرانی خود با عنوان "اهداف شورای تخصصی سلامت روان صنعت نفت" بر انتقال موارد ضروری در بحث سلامت روان به مدیران این صنعت برای حرکت مثبت در این مسیر تاکید کرد.
وی گفت: در شورای تخصصی در سطح سازمان بهداشت و درمان بحث روانپزشک، روان‌شناس و نظایر آن مطرح نیست بلکه کار، تیمی و پیوسته است و شخص به تنهایی نمی‌تواند کاری از پیش ببرد.
رئیس شورای تخصصی سلامت روان صنعت نفت نقش مددکاران در سلامت روان در محیط کار را مهم دانست و به سختی کار این صنعت به خصوص شاغلین اقماری و تاثیرات روانی آن بر کارکنان در دراز مدت اشاره کرد.
*لزوم سلامت روان مدیران و تاثیر آن بر نیروهای تحت سرپرستی*
وی تصریح کرد: مدیران نیز باید از لحاظ سلامت روان در وضعیت مناسبی باشند چرا که تاثیر مستقیم بر نیروهای تحت سرپرستی خود خواهند گذاشت.
دکتر گران‌پی اصلاح معاینات دوره‌ای سلامت روان و نزدیک شدن آن به واقعیت را ضروری برشمرد و افزود: به جای تست غربالگری، مصاحبه غربالگری را پیشنهاد داده‌ایم چرا که نتایج آن به واقعیت نزدیک‌تر خواهد شد.
وی در پایان به جایگاه روانشناسان و روانپزشکان در صنعت نفت و آشنایی آن‌ها با شرایط کاری را به عنوان یکی از مولفه‌های مهم برای کارایی تخصص آن‌ها اشاره کرد.
*ضرورت کار تیمی و زیر مجموعه‌های تخصصی در حوزه سلامت روان*
در ادامه دکتر عباس امان‌الهی رئیس سازمان نظام روان‌شناسی و مشاوره خوزستان در سخنرانی خود با عنوان "اهمیت سلامت روان در محیط کار، چشم‌انداز سازمان نظام روان‌شناسی" با اشاره به جایگاه افراد در حوزه تخصصی خود به منظور رشد فردی و کاری به عنوان یک ضرورت، گفت: دیدگاه‌ها باید تخصصی باشد و کار در حوزه سلامت روان نیز باید متشکل از روان‌شناس، روانپزشک، مددکار و نظایر آن باشد و به بخش‌های زیر مجموعه‌ی تخصصی تقسیم شوند.
وی با بیان اینکه دید تخصصی باید به زیر مجموعه نیز تزریق شود، ادامه داد: کارکنان اقماری در صنعت نفت تصوراتشان و نوع نگرش‌شان به زندگی با دیگر افراد جامعه متفاوت است و این سبک زندگی و نوع نگرش متفاوت آن‌ها ممکن است آسیب هایی را به خانواده ایشان نیز وارد کند، لذا اهمیت تخصصی بودن حوزه سلامت روان در این صنعت بیشتر نمایان می‌شود.
دکتر امان‌الهی افزود: برای ایجاد یک خانواده موفق باید تمام مسائل شغلی و مالی در جهت "ما " بودن شکل بگیرد و هر عضوی از خانواده نسبت به جایگاه خود احساس مسئولیت داشته باشد.
وی تاکید کرد: فراوانی دوری از خانواده در صنعت نفت از دیگر صنایع و وزارتخانه‌ها بیشتر است؛ به همین دلیل چالش‌های بیشتری را متوجه کارکنان و خانواده آن‌ها در این صنعت می‌کند.
در ادامه سخنرانان این نشست دکتر ایرج جامه بزرگی دبیر اجرایی شورای تخصصی سلامت روان در بهداشت و درمان صنعت نفت در ارائه‌ای درخصوص "فرسودگی و استرس شغلی" گفت: طبق آخرین پژوهش‌های انجام شده در اختلالات روان در سال ۱۳۹۰ از جامعه هشت هزار نفری بیش از ۲۳ درصد از مردم دچار اختلالات روان هستند و براساس آن ۶۸ درصد از این افراد که به متخصصین مراجعه نکردند تصور می‌کردند که خودشان درمان می‌شوند یا پروسه زندگی خود را طبیعی می‌دانستند.
وی با اشاره به اینکه برخی از بیماری روان خود اطلاع ندارند، افزود: دلیل ایجاد استرس در افراد وجود مولفه استرسزا در محیط کار فرد است که باعث ایجاد محرک استرس در بدن شخص می‌شود.
*لزوم جایگاه کارکنان در محیط با توجه به مهارت، دانش و توانایی*
دکتر جامه بزرگی عنوان کرد: باید طبق مهارت، دانش و توانایی، افراد در جایگاه خود قرار داده شوند در غیر این صورت اگر فرد در جایگاه دیگری به کار گرفته شود خود باعث استرس شغلی می‌شود.
دبیر اجرایی شورای تخصصی سلامت روان در بهداشت و درمان صنعت نفت با بیان اینکه در دنیا علت اصلی استرس شغلی، محیط کار شناخته می‌شود، خاطرنشان کرد: استرس هم بر رفتار ، هم بر جسم(بیماری‌های جسمی مختلف) و هم بر روان (اختلالات خواب، سردرد و...) اثر مستقیم دارد.
وی کار زیاد را یکی دیگر از عوامل استرسزا عنوان کرد و اکثر چالش‌های استرس در محیط کار را عدم توانایی و ارتباط با محیط کار دانست. همچنین ۱۹ درصد موارد استرس مرتبط با داشتن چندین مسئولیت توسط اشخاص است؛ به طور مثال خانم‌های دارای ۲ فرزند تقریبا ۷۲ ساعت در هفته فقط در زمینه سلامت جسم ، روان و به طور کلی امور مرتبط با فرزندان کار می‌کنند.
جامه بزرگی احساس امنیت نداشتن را از دیگر مولفه‌های استرسزا قلمداد کرد و افزود: استرس کادر درمان بسیار زیاد بوده و انجام اقدمات ضروری برای کاهش استرس آن‌ها بسیار ضروری است چراکه آن را به خدمات گیرندگان و بیماران نیز منتقل می‌کنند.
وی تصریح کرد: اگر استرس در محیط کار ادامه پیدا کند فرسودگی شغلی را به دنبال دارد و طولانی مدت شدن آن باعث از هم گسیختگی فرد در محیط کار خواهد شد.
دبیر اجرایی شورای تخصصی سلامت روان در بهداشت و درمان صنعت نفت بیان کرد: بیشترین بیماری‌های مرتبط با استرس، بیماری‌های قلبی و عروقی هستند و در موارد بسیاری نیز باعث تمایل افراد به سیگار و الکل می‌شود؛ لذا بالا بردن سطح سواد سلامت روان به عنوان یک مقوله بسیار مهم باید در دستور کار قرار بگیرد.
*بهزیستی روانشناختی یکی از مولفه‌های اصلی سلامت عمومی است *
در ادامه دکتر سمیه اشرفی فلوشیپ نروسایکیاتری (روانپزشکی عصبی و رفتاری) در ارائه‌ای درخصوص "بهزیستی روانشناختی با تاکید بر توانمندی‌های شناختی در محیط کار"، درمانگری را یک هنر عنوان و اظهار کرد: بهزیستی روانی یکی از مولفه‌های اصلی سلامت عمومی است و نباید ساده‌انگارانه به آن نگاه شود.
وی افزود: بهزیستی روانشناختی در اصل احساس رضایت روانی از زندگی است و کسانی‌که بهزیستی روانشناختی بالایی دارند دارای هیجانات مثبت زیادی هستند و نسبت به اتفاقات در زندگی دیدگاه متفاوتی دارند؛ یعنی مهارت‌هایی دارند که می‌توانند با مشکلات زندگی روبرو شوند.
دکتر اشرفی شناسایی نقاط قوت، تمرین بخشش، تفکر مثبت، تمرین ذهن آگاهی، گسترش روابط اجتماعی، تمرین تنفس عمیق، تمرین حل مسئله، تمرین مارشملو، تمرین دسته بندی اطلاعات و تمرین یادآوری جمله و کلمه را از روش‌های افزایش بهزیستی روانشناختی برشمرد.
وی ادامه داد: حافظه فعال در محل کار به توانایی نگهداری اطلاعات در مغز کمک کرده و توانایی تلفیق اطلاعات جدید با قدیمی را تقویت می‌کند. همچنین انعطاف‌پذیری شناختی توانایی انتقال و جابجایی بین چند تکلیف و نقش‌های مختلف را تسهیل می‌کند.
این متخصص، برنامه‌ریزی روزانه و هفتگی در محل کار را ضروری دانست و اضافه کرد: تقویت حل مسئله، مقایسه راه‌حل‌های مختلف، داشتن تفکر جانبی، توانایی طرح سوال و کنار گذاشتن قضاوت از مواردی است که استدلال افراد در محیط کار کمک می‌کند.
*لازمه استفاده از هوش هیجانی در محیط کار، آگاهی از آن است*
در ادامه دکتر مرتضی امیدیان متخصص روان‌شناسی و عضو هیئت علمی دانشگاه شهید چمران اهواز به ارائه "مدیریت هیجانات در محیط کار" پرداخت و گفت: وظیفه هوش هیجانی مدیریت هیجانات شخص است. شخصیت کارکنان در محیط کار ترکیبی از IQ (بهره هوشی) و EI یا EQ (هوش عاطفی یا هیجانی) است.
وی عنوان کرد: مطالعات نشان می‌دهد افرادی که در محیط کار توانایی بالایی دارند، EI بالایی دارند و ۷۰ درصد این افراد نیز دارای IQ متوسطی هستند.
این متخصص روان‌شناسی EI یا هوش هیجانی را یک فاکتور حساس برای عملکرد و موفقیت شغلی دانست و افزود: لازمه استفاده از هوش هیجانی در محیط کار آگاهی از آن است، لذا کادر درمان حوزه سلامت روان نیز باید در این خصوص اطلاعات خود را بروز و مرور کنند.
وی با اشاره به اینکه هوش هیجانی باعث می‌شود شخص پاسخ درست در موقعیت و در مقابل فرد مناسب دهد، اضافه کرد: بر خلاف بهره هوشی (IQ) که آموزش در آن کم است ولی هوش هیجانی قابل آموزش و مدیریت است.
دکتر امیدیان بسیاری از پاسخ‌ها به موقعیت‌ها را براساس عادت دانست و گفت: باید از فرصت‌ها و موقعیت‌ها استفاده کرد و نوع شخصیت خود را شناخت و نسبت به آن آگاهی کسب کرد.
وی تشریح کرد: هوش هیجانی در اصل آگاهی از هیجانات خود و دیگران و مدیریت آن است و اغلب رفتارهای بد ما در جامعه ناشی از قضاوت است.
در بخش انتهایی این نشست دکتر رضا شفیع‌زاده رئیس طب صنعتی بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز درخصوص "نقش مداخلات زودهنگام در اختلالات روانی و افزایش بهره‌وری" گفت: استرس زمانی شکل می‌گیرد که دلیل استرس در محیط کار وجود دارد و شخص نیز یکی از فاکتورهای مستعد استرس را دارا بوده و در نتیجه باعث تشکیل یک حلقه و نقطه مشترک شده و استرس در فرد ایجاد می‌شود.
*لزوم توجه به آموزش و ورزش به عنوان مولفه‌های کاهش استرس در محیط کار*
وی ادامه داد: برای کاهش استرس باید خودمان را تقویت کنیم و حداقل ۱۰ درصد از درآمد خود را به آموزش و ورزش اختصاص دهیم.
رئیس طب صنعتی بهداشت و درمان صنعت نفت اهواز با بیان اینکه باید به ورزش به یک جزء ضروری نگاه کنیم، افزود: استراحت کافی و غافل نشدن از روابط عاطفی خانوادگی از دیگر عوامل کاهش استرس است به طوری که اگر در خانه آرامش داشته باشیم تاثیر خود را در محل کار نیز می‌گذارد.
وی توجه به تغذیه، مدیتیشن (فنون روش‌های تسلط بر ذهن)، تقویت روحیه مذهبی و موسیقی آرامش‌بخش از دیگر راه‌های کاهش استرس و افزایش بهره‌وری در محیط کار برشمرد.
دکتر شفیع‌زاده تلاش برای بهبود فردی در مسائل مختلف را از دیگر مولفه‌های کاهش استرس و افزایش بهره‌وری در محیط کار دانست.
گفتنی است در این نشست تخصصی قریب به 200 نفر از کارشناسان و فعالین حوزه سلامت روان ، روانشناسان و روانپزشکان استان خوزستانحضور داشتند.
همچنین با همکاری واحدهای آموزش و پژوهش و فناوری اطلاعات ستاد سازمان بهداشت و درمان صنعت نفت و شورای تخصصی سلامت روان صنعت نفت ، این همایش همزمان به صورت ویدیو کنفرانس نیز برگزارشد و افراد زیادی از مناطق مختلف بهداشت و درمان‌های صنعت نفت در کشور در این همایش به صورت مجازی حضور داشتند.